Κιρσούς ονομάζουμε τις διατεταμένες επιφανειακές φλέβες των ποδιών, δηλαδή αυτές που προεξέχουν και φαίνονται να έχουν οφιοειδή πορεία λόγω του μεγαλύτερου μήκους τους. Εντοπίζονται κυρίως στα πόδια και εμφανίζονται σιγά-σιγά, συνήθως κάτω από τα γόνατα, για να επεκταθούν ακολούθως στο μηρό.
Ποια είναι η αιτία των κιρσών;
Μια φυσιολογική φλέβα επιτρέπει τη ροή του αίματος από τα πόδια στην καρδιά με τη βοήθεια των βαλβίδων που έχει στο εσωτερικό της και με τη σύσπαση των μυών, κυρίως της γαστροκνημίας, κατά το βάδισμα . Όταν οι βαλβίδες καταστραφούν, είτε μετά από θρόμβωση είτε πρωτοπαθώς τότε το αίμα παλινδρομεί, λιμνάζει στις φλέβες των άκρων με αποτέλεσμα να αυξηθεί η πίεση μέσα τους και να διογκωθούν για να γίνουν τελικά κιρσοί.
Η κατάσταση αυτή λέγεται φλεβική ανεπάρκεια και εμφανίζει διάφορα στάδια κλινικής βαρύτητας, από το πιο ελαφρύ που είναι οι ευρυαγγείες στο δέρμα μέχρι το βαρύτερο που είναι η ύπαρξη φλεβικού έλκους στα σφυρά και υπέρχρωση του δέρματος.
Ποιοι παράγοντες συμβάλουν στη δημιουργία κιρσών;
Οι κιρσοί είναι συνήθως κληρονομική νόσος. Εμφανίζεται προοδευτικά σε νέες γυναίκες που έχουν κάποια μέλη της οικογένειας τους με ιστορικό κιρσών και επιδεινώνεται συνήθως μετά από τοκετούς. Άλλοι παράγοντες που συμβάλουν είναι η παρατεταμένη ορθοστασία και ακινησία (πχ επαγγέλματα όπως κομμώτρια, πωλήτρια, μάγειρας κλπ) , η παχυσαρκία, η υπερβολική αύξηση του βάρους κατά την εγκυμοσύνη.
Με τι συμπτώματα εμφανίζονται;
Οι ασθενείς παραπονούνται για βάρος, κράμπες, φαγούρα και πόνους στα πόδια με εντόπιση κυρίως στη κνήμη ή στις κιρσοειδείς φλέβες. Τυπικό σύμπτωμα είναι οι μυικές κράμπες τη νύχτα και η ανάγκη να στριφογυρίζει τα πόδια στο κρεββάτι η ασθενής και να ανακουφίζεται όταν τα βγάλει έξω από τα σκεπάσματα.
Το οίδημα (πρήξιμο) εντοπίζεται στους αστραγάλους και σπάνια εκτείνεται στον άκρο πόδα. Χαρακτηριστικό του είναι ότι δεν υπάρχει το πρωί και εμφανίζεται το βράδυ μετά την κούραση της ημέρας.
Τα συμπτώματα γίνονται πιο έντονα με την ζέστη και κυρίως το καλοκαίρι όταν η ασθενής παραμείνει για ώρα στον ήλιο. Ανακουφίζονται με κρύο ντους και όταν τα πόδια ευρίσκονται σε υψηλότερη θέση από το υπόλοιπο σώμα.
Οι ασθενείς όμως ενοχλούνται κυρίως από την εμφάνιση των ποδιών τους και για αυτό ζητούν βοήθεια από τους ειδικούς διότι πρόκειται, συνήθως, για νέες γυναίκες που ντρέπονται να κυκλοφορούν το καλοκαίρι με κιρσοειδείς φλέβες στα πόδια.
Υπέρχρωση του δέρματος στην περιοχή των σφυρών εμφανίζεται όταν υπάρχουν για χρόνια οι κιρσοί και οφείλεται στην ελαττωμένη οξυγόνωση του δέρματος λόγω της φλεβικής στάσης. Δύσκολα επανέρχεται η φυσιολογική χροιά του δέρματος και θα πρέπει αν διαπιστώσει ο ασθενής τέτοια εικόνα να ζητήσει τη γνώμη του ειδικού για να αντιμετωπισθεί η χρόνια φλεβική ανεπάρκεια.
Κιρσοί και εγκυμοσύνη
Στη διάρκεια της εγκυμοσύνης οι φλέβες διατείνονται λόγω των ορμονικών μεταβολών που προκαλούν χαλάρωση των τοιχωμάτων τους. Όσο μεγαλώνει το έμβρυο τόσο πιέζει τις λαγόνιες φλέβες και την κάτω κοίλη φλέβα που βρίσκονται πίσω από την εγκυμονούσα μήτρα. Η πίεση αυτή προκαλεί διάταση των φλεβών και παρεμποδίζει την επιστροφή του αίματος από τα πόδια στην καρδιά, με αποτέλεσμα την εμφάνιση κιρσών.
Οι κιρσοί αμέσως μετά τον τοκετό αρχίζουν να υποχωρούν και τελικά όταν επανέλθει η μήτρα στο φυσιολογικό της μέγεθος και αρχίσει η έμμηνος ροή τότε εξαφανίζονται ή μένουν μόνιμα στο πόδι. Για το λόγο αυτό δεν είναι σωστό να αντιμετωπίζονται χειρουργικά οι κιρσοί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή κατά τη λοχεία. Πρέπει να επανέλθει το σώμα της γυναίκας στους φυσιολογικούς ρυθμούς για να εκτιμηθεί η ανάγκη για χειρουργική θεραπεία των κιρσών.
Αν εμφανιστούν κιρσοί κατά την εγκυμοσύνη θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν ελαστικές κάλτσες ή καλτσόν διαβαθμισμένης συμπίεσης που θα προφυλάξουν από περαιτέρω επιδείνωση τις φλέβες. Στη διάρκεια του τοκετού αυτό αντικαθίστανται από αντιθρομβωτικές κάλτσες.
Ποιες είναι οι επιπλοκές των κιρσών;
Οι κιρσοί μπορεί να πάθουν θρόμβωση ή να αιμορραγήσουν.
Θρόμβωση εμφανίζεται όταν το αίμα που λιμνάζει μέσα στην διατεταμένη φλέβα λόγω παρατεταμένης στάσης θρομβώνεται. Αυτό ονομάζεται επιπολής φλεβική θρόμβωση και είναι κατάσταση χαμηλού κινδύνου σε αντίθεση με θρόμβωση που εντοπίζεται στις εσωτερικές φλέβες (εν τω βάθει δίκτυο) και ονομάζεται εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση.
Η θρομβωμένη φλέβα γίνεται σκληρή, ερυθρή και το δέρμα γύρω της είναι ερυθρό και επώδυνο. Στην ψηλάφηση δίνει την αίσθηση κορδονιού και είναι επώδυνη. Η ερυθρότητα δείχνει σε πόση έκταση εκτείνεται η θρόμβωση. Συνήθως εξελίσσεται αργά και επιτρέπει στον ασθενή να ζητήσει ιατρική βοήθεια. Η σύγχρονη θεραπεία γίνεται με υποδόριες ενέσεις από ηπαρίνες χαμηλού μοριακού βάρους και διαρκεί τουλάχιστον 20 ημέρες ανεξάρτητα από την πορεία της θρόμβωσης. Όταν η θρόμβωση υποχωρήσει θα πρέπει να αντιμετωπισθεί χειρουργικά ο κιρσός διότι μπορεί να υποτροπιάσει με νέα θρόμβωση στο μέλλον. Η διάγνωση, παρακολούθηση και έλεγχος της θεραπείας γίνονται με τη χρήση έγχρωμης υπερηχογραφίας (Triplex) που επιτρέπει την ακριβή απεικόνιση του θρόμβου και της εξέλιξης του.
Η αιμορραγία προκαλείται όταν τραυματισθεί ένας κιρσός ή ένα φλεβίδιο απο ευρυαγγεία. Μια μικρή εκδορά φθάνει για να προκαλέσει συχνά μεγάλη αιμορραγία που δημιουργεί πανικό στον ασθενή και την οικογένεια του. Η αιμορραγία οφείλεται στην μεγάλη πίεση που υπάρχει στη φλέβα και η άμεση αντιμετώπισή της είναι να ξαπλώσει ο ασθενής και να ανυψώσει ψηλά το πόδι με παράλληλη πίεση του σημείου που αιμορραγεί. Αυτό αρκεί έτσι ώστε μετά απο 1-3 λεπτά να σταματήσει την έντονη αιμορραγία και να επιτρέψει την ελαστική περίδεση του σημείου του τραύματος. Στη συνέχεια ο ασθενής πρέπει να μεταφερθεί σε νοσοκομείο για να γίνει συρραφή του φλέβας. Επίσης αν μπορεί επειγόντως να εξετασθεί από αγγειοχειρουργό είναι δυνατόν με την τοπική έγχυση σκληρυντικής ουσίας (σκληροθεραπεία) να σταματήσει η αιμορραγία και να κλείσει για πάντα η κιρσοειδής φλέβα.
